Eski Norsça kısaca Norsça İlk Çağ'da Vikingler'in ana dili olmuştur. Vikingler o zamanda İskandinavya'dan Asya ve Avrupa'ya hatta Amerika kıtasına bile ulaşmıslardır ve Norsça'yı da ulaştıkları yere taşıyarak bir çok farklı dili gramer açısından etkilemişlerdir ya da o dile yeni kelimeler getirmişlerdir.
Bu etkilenen dillerden biri de Eski İngilizce olmuştur. Eski İngilizce ve Norsça Germen dilleri olsa da İngilizce Batı Germen diliyken Norsça Kuzey Germen dil ailesine mensuptur.
Eski İngilizce 5. yüzyılda günümüz Hollanda topraklarında yaşayan Anglo-Sakson adındaki Germen kabilerinin Britanya'ya göç etmesiyle Britanya'ya ulaşmış ve Britanya'da en çok konuşulan dil olmuştur.
8. ve 10. yüzyılları arasında Eski İngilizce Dan ve Norveç Vikingleri'nin Britanya'ya saldırmasıyla Norsça'dan etkilenmeye başlamıştır. Hatta Dan Vikingleri, 878 ve 954 yılları arasında Eski İngilizce'nin yaygın olarak konuşulduğu bölgeleri ele geçirerek Norsça'nın o bölgelere hakim olmasını sağlamıştır. Ayrıca ele geçirilen bölgelerde hem İngilizler hem de İskandinavyalılar birlikte yaşamıştır. Buna ek olarak Danlar'ın Britanya'nın tamamını yönettiği de bilinir.
Eski İngilizce, Orta Cağ'nın İngilizcesi'nden çok farklıdır. Bunun sebebi, Norsça'nın Eski İngilizce'nin gramerini fazlasıyla etkilemesinden ve dilin
kelime hazinesininin %14 oranında yeni kelimeler getirmesinden dolayıdır. Ayrıca kelime hazinesi %50 oranında değişmiştir. Yani hazinenin %50 oranındaki kelimeler değişikliğe uğramıştır. Örneğin 3. çoğul şahıs öznesi Norsça'daki haline benzeyerek değişmiştir, "þei(they)","þem(them)" ve "þeyr(their)" Norsça'daki "þeir" öznesine göre şekilenerek değişmiştir.
%14 oranındaki yeni kelimeler günlük hayatta sıkça kullanılan kelimelerdir. Günlük hayatta sıkça kullanılan kelimelerin Norsça'dan Eski İngilizce'ye geçmesiyle İskandinav ve İngiliz halkı aralarında iletişim kurmaları kolaylaşmıştır. Eski İngilizce ve Norsça farklı Germen dil ailelerine mensup olsa da Anglo-Sakson kabileleri Britanya'ya göç etmeden önce Norsça'ya bayağı benzeyen "İngvæonic" adında Germen bir diyalekti kullanmışlardır. Bu benzerlik sayesinde iki farklı halk kolayca iletişim kurmuştur.
Bu sıkça kullanılan kelimeler genellikle hayvan ve doğa isimleri olmuştur. Örneğin "reindeer(ren geyiği)" Norsça'daki "hreindyr" kelimesinden gelmektedir, "wing(kanat)" "vængr"den türemiştir, "root(kök)" "rót"dan türemiştir. Ayrıca bir çok "negatif" kelime de Norşça'dan gelmiştir. Örneğin "die(ölmek)" "dejya"dan, "anger(öfke)" "angr"dan, "ill(hasta)" "illr"dan, "ugly(çirkin)" "uggligr/ugga"dan türemiştir. Obje ve vücut isimleri de Norsça'dan Eski İngilizce'ye geçmiştir. Örneğin "skin(cilt)" "skinn"den, "leg(bacak)" "leggr"dan, "bag(çanta)" "baggi"den, "knife(bıçak)" "knifr"dan türemiştir.
Sadece isim değil bir çok fiil de Norsça'dan gelmektedir. Örneğin "to be" fiilin çoğul hali olan "are" "eru" dan, "to call(aramak)" "kalla"dan, "to hit(vurmak)" "hitta"dan türemiştir.
Standart İngilizce'de yaklaşık olarak 1000 kelime Eski Norsça'dan gelmektedir ve bu sayı Kuzey Britanya'nın diyalektlerinde artabilir. Örnek olarak Yorkshire diyalekti verilebilir. Çünkü Vikingler güneydekivbölgelere nazaran daha çok kuzeydeki bölgelere saldırmıştır.
Gramerden bahsedecek olursak, Eski İngilizce sentetik bir dilden çözumsel bir dile dönüşmüştür. Yani gramatik hallerinin çoğunu kaybetmiştir, ilgeç kullanımı artmıştır. Örneğin "þæs hefigan stānes(ağır taş)" kelimesinde toplamda 3 tane gramatik hal eki bulunmaktadır ama Norsça'nın etkisiyle "ðe heviy stanes" haline gelmiştir ki bu kelimede sadece 1 tane gramatik hal eki bukunmaktadır. Görüldüğü üzere sayı 3'ten 1'e düşmüştür.
Çoğul eki de değişmiştir. Toplamda 4 tane farklı çoğul eki varken bu sayı Norsça'nın etkisiyle 1'e düşmüştür. Artık bir ismi çoğul hale getirmek için sadece "-s" eki kullanılmaktadır fakat bazı belirli isimlerin çoğul hali kalıplaşmıştır. Örneğin "child(çocuk)" ismin çoğul hali "childs" değil "children"dir ve "children"deki "-en" eki Eski İngilizce'nin 4 farklı çoğul eklerinden biridir.
Özne ekleri de zamanla düşmüştür. Örneğin "Þu hilp(st)."cümlesindeki "-st" eki "Þu"nun özne ekidir ve zamanla Norsça'nın etkisinden dolayı kullanılmamaya başlamıştır.
Eski İngilizce'de gelecek zaman diye bir kavram var olmamıştır fakat Norsça ile "schulen" ve "willen" fiileri dile geçince bu fiiler gelecek zamanlı bir cümle kurmak amacıyla kullanılmaya başlamıştır.
Söz dizilimi de değişmiştir.
Kısacası İngilizce Norsça sayesinde gramatik olarak "basit" hale gelmiştir ve bir çok yeni kelimeye sahip olmuştur.
Bilal DUMAN
Comentários